Theo chương trình SGK, cả cũ lẫn mới, thì lớp 11 học sinh đều được học về nhóm Nitơ – Phốtpho. Trong đó sẽ có một bài về khí Amoniac (NH3) – một khí có “mùi thơm” rất đặc trưng. Vì vậy bài này mình sẽ đề cập đến Amoniac với chủ đề chính là tại sao Amoniac lại có tính bazơ.

Chúng ta đều biết Amoniac có công thức NH3, được tạo nên từ N và H. Nguyên tố Nitơ thuộc phân nhóm chính nhóm V (nhóm VA) nên sẽ có 5 e hóa trị, trong đó 3 e độc thân còn 2 e thì ghép đôi. Còn Hydro thì chỉ có một e duy nhất. Khi kết N và H kết hợp với nhau để tạo ra phân tử NH3 thì 3 e độc thân của 3 anh H đến gạ gẫm 3 e độc thân của N. Do độc thân lâu ngày nên thiếu thốn tình cảm, thấy mấy e của H nói cũng bùi tai nên 3 e của N đồng ý ngay. Vậy là chúng cặp đôi với nhau, tạo nên phân tử NH3 như mô tả ở hình vẽ dưới.




Tuy nhiên, NH3 có cấu trúc không gian chứ không phẳng lỳ thế kia. Trên kia chỉ là mô tả sơ khai. Thực tế NH3 có dạng hình tháp (tứ diện) trong đó nguyên tử N đứng ở một đỉnh, 3 anh H đứng ở ba đỉnh còn lại như hình vẽ mô tả dưới đây.



Nguyên nhân là do “mẫu thuẫn gia đình”. Thực ra nhà Nitơ là một gia đình danh giá ở xứ mây mù, hoa ban trắng Sapa, mỗi tội đẻ một nèo toàn con gái (đặt tên từ e1 đến e5). Hai cô chị cả tính tình giống nhau nên rất hợp nhau, vì vậy ghép đôi với nhau. Còn 3 cô em thì mỗi đứa một tính một nết thế nên không sống chung với nhau được. Bên kia quả đồi, họ nhà Hydro cũng là một gia tộc hùng mạnh. Gia tộc gồm 3 anh em H, H’ và H”. Tuy nhiên, hiếm muộn nên mỗi người chỉ đẻ được một cậu ấm (tức là 3 thằng e của 3 thằng H). Ba cậu ấm này chơi với nhau cũng khá thân, lần nào đi ăn lẩu, uống rượu ốc … cũng đều có nhau. Một lần, chúng mượn được chiếc xe chở lợn của ông cậu dưới xuôi lên chơi. Vì vậy chúng quyết định đèo nhau sang làng bên tán gái. Hôm ấy Sapa đang có chợ tình . . . Thật tình cờ, 3 em e3, e4, e5 của nhà N cũng đi chợ tình, xem ném pao – mình không rõ môn này chơi như thế nào, hình như là bên này ném cho đối phương một cục đá hay một tảng đá gì đó, nếu bắt được mà không bị chấn thương sọ não thì ắt sẽ nảy sinh tình cảm. Thế lầ mấy của dở ấy gặp nhau, rồi yêu nhau, rồi lấy nhau. Thật chẳng hiểu tại sao người ta lại có thể yêu và lấy một người chỉ vì người ấy ném cho mình cục đá ??? …Nếu đúng thế thật, nhất định mình sẽ mang một túi ba gang đầy … đá lên Sapa.

Tuy nhiên, lão N vốn yêu quý 3 cô con gái nhỏ, hơn nữa lão cũng ở cái tuổi gần đất xa trời, cũng chả biết lúc nào thì về với các cụ. Bây giờ mà cho ba đứa về làm dâu nhà họ H, không biết chúng nó có được đối xử tử tế không, trông cái mặt ba thằng kia thì cũng không đến nỗi nhưng ai biết được trong lòng chúng nó nghĩ gì. Người ta bảo:

Họa hổ, họa hình, nan họa cốt
Tri nhân, tri diện, bất tri tâm
Biết đâu 3 thằng chúng nó dở chứng ra thì mấy con lão sẽ khổ. Hơn nữa, lúc lão hấp hối thì còn được nhìn mặt chúng lần cuối, có xuống suối vàng cũng thấy hạnh phúc. Cho chúng nó về bên kia quả đồi thì lúc lão có mệnh hệ gì, chúng nó biết tin, sang tới nơi thì cũng … xanh mả mất rồi, vì đường xá nó vừa xa xôi, vừa hiểm trở, mấy thằng con nhà H không mượn được cái xe chở lợn của ông cậu mà đi bộ sang đây thì các con lão cũng qua mấy cái xuân xanh rồi. Nghĩ vậy, bụng bảo dạ, ông bắt ba cậu ấm phải … ở rể. Thế là ba chàng nhập tịch Nitơ gia trang.
Tuy nhiên, hai cô chị thì phản đối ra mặt. Thấy 3 cô em có chồng vừa đẹp trai, vừa tài giỏi, còn mình vẫn vò võ thân già nên cảm thấy rất ức chế, liền đòi ông bố cho 3 đứa em ra ăn riêng để khỏi vướng mắt. Lão N không muốn nhưng thấy 2 cô cả làm tới quá nên đành cắt 3 lô đất gần đó cho vợ chồng ba cô em ra ở riêng. Cũng phải thông cảm với lão thôi, vì người ta nói: “ bé thời sợ mẹ sợ cha, lớn thời sợ vợ, về già sợ con”, ở cái tuổi đó không … sợ con mới là lạ. Thế nên một gia đình mà có tới 4 cái nhà, cấu trúc hình tháp như trên.

Ghi chú: nói nghiêm túc thì thế này nhé. Cặp e ghép đôi của N và ba cặp đôi dùng chung kia đều mang điện âm. Vì vậy, nó sẽ đẩy nhau. Như thế việc nằm trên cùng một mặt phẳng là không thể xảy ra. Cấu trúc hình tháp đã được thực nghiệm xác nhận. Do cặp e ghép đôi chưa liên kết với nguyên tố nào nên mật độ e ở đây rất cao. Mà theo định nghĩa của Bronsted thì : “Acid là chất có khả năng cho proton (H+), còn bazơ là chất có khả năng nhận proton”. Mật độ e cao, tức mật độ điện tích âm cao nên rõ ràng dễ nhận proton (H+) mang điện dương. Vì vậy, nên NH3 mới cói tính bazơ. Nghĩa là hai cô chị vẫn có mong muốn “được lấy chồng”
Trở lại câu chuyện trên, nhưng ở thời điểm vài năm sau đó. Gia đình 3 cô em sống rất hạnh phúc khiến hai bà chị cả rất thèm muốn. Họ cũng mơ ước một ngày nào đó không xa sẽ xuất hiện hai chàng hoàng tử trên … hai chiếc xe chở lợn để họ có được hạnh phúc như cô em. Thế nên, bất cứ gặp anh chàng H+ nào họ cũng gạ gẫm, nhưng hạnh phúc của họ không bền, sớm nắng chiều mưa. Những chàng H+ đến rồi đi. Chỉ có 3 cậu ấm ban đầu là xem ra còn tử tế. Thỉnh thoảng có ra ngoài “ăn phở”, nhưng nói chung chủ yếu vẫn là “ăn cơm”.

Hy vọng câu chuyện của mình kể trên đây giải đáp phần nào thắc mắc của các bạn. Chúc các bạn một ngày học tập và làm việc hiệu quả.

Nguồn: http://diendankienthuc.net/diendan/cau-chuyen-hoa-hoc/28286-amoniac-va-chuyen-tinh-sapa.html